Optimale loting en matching voor het VO Amsterdam

In het kader van de overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs worden de leerlingen over de VO scholen verdeeld op basis van de lijstjes van voorkeuren voor scholen die de leerlingen hebben ingediend. In deze notitie wordt de kwaliteit van die verdeling (matching) afgemeten aan de aantallen leerlingen die op lage voorkeuren worden geplaats: hoe minder hoe beter. In deze notitie wordt een methode onderzocht die als expliciete doelstelling heeft om die aantallen te minimaliseren. Dit gebeurt met de gegevens van het Amsterdamse VO van de laatste jaren. De optimalisate zou in elk van de laatste jaren nagenoeg alle leerlingen in hun top 3 van voorkeuren hebben geplaatst. Dat is veel beter dan wat in de huidige praktijk wordt gerealiseerd: honderden leerlingen buiten hun top 3, in 2020 zelfs ruim 600. Met nagenoeg alle leerlingen in hun top 3 zullen er naar verwachting niet heel veel leerlingen zijn die door het indienen van strategische valse voorkeuren zullen proberen om een betere plek te bemachtigen. Met de data 2019 wordt dit bevestigd. Als de leerlingen beredeneerd/weloverwogen manipuleren zijn het er niet heel veel, met behoorlijke kans op een betere plek en een niet te verwaarlozen kans op een slechtere plek. Dit manipuleren heeft weinig effect op de aantallen leerlingen die op 1e, 2e, 3e positie worden geplaatst en een tweede ronde is niet nodig. Als er op veel grotere schaal dan verwacht mag worden strategie zou worden toegepast, dan leidt dat tot een tweede ronde. Vervelend voor de organisatie, maar ook nadelig voor de leerlingen want in die tweede ronde zullen ze hun echte eerste voorkeur zeker niet bereiken. Leerlingen en organisatie hebben een gemeenschappelijk belang bij het voorkomen van een tweede ronde. Dat zou kunnen met een verbod om overtekende scholen als lage voorkeuren te noemen. Overwegen om al dan niet strategie toe te passen betreft een komende editie van loting&matching. Voorkeuren van de leerlingen en de capaciteiten van de scholen zijn onbekend. Gegevens van de voorgaande editie zouden kunnen worden gebruikt ter oriëntatie op strategie. Het blijkt dat toepassing van de weloverwogen gunstige strategie van 2019 op de gegevens 2020 tot grote teleurstelling zou leiden. Het is kennelijk riskant om een strategie voor een komende editie van loting&matching te baseren op resultaten van een voorgaande editie.