35 jaar .nl-websites: hoe beheer je het Nederlandse deel van het internettelefoonboek?
Het is 35 jaar geleden dat de eerste website eindigend op .nl verscheen. Het .nl-domein heeft sindsdien nog nooit platgelegen. Hoe beheer je het Nederlandse hoekje van het internet?
Het internet, waardoor we kunnen videobellen met Zuid-Korea en waar miljarden worden verdiend, werkt dankzij een soort adresboek. Dat adresboek wordt voor een deel beheerd door de organisatie van Roelof Meijer. En hij zegt: ‘Als het adresboek stuk is, is het internet stuk. Dan werken apps op je telefoon niet en kun je geen betaalopdrachten doen bij je bank. Tenzij je het cijfermatige adres van een computer of server weet. Maar dat weet vrijwel niemand.’
Het adresboek wordt in Nederland beheerd door de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN), waarvan Meijer directeur is. Elke aanvraag voor een domeinnaam, dus de naam voor een website, die eindigt op .nl wordt geregistreerd.
Systeembeheerder
Op 25 april was het 35 jaar geleden dat het .nl-domein het levenslicht zag. Een paar dagen dagen later, op 1 mei 1986, werd er voor het eerst een domeinnaam geregistreerd en gebruikt die eindigde op .nl. Computerwetenschapper Piet Beertema, die eerst eigenhandig Nederland aan het toenmalige internet verbond, registreerde toen cwi.nl. Dat werd later de website van het Centrum Wiskunde & Informatica, waar hij systeembeheerder was.
In Europa bestond zoiets als EUnet, een regionale Europese voorloper van het internet. Dat was toen een netwerk van een slordige 25 duizend computers die vooral bij universiteiten en andere wetenschappelijke instellingen stonden. Een paar jaar eerder was dit netwerk verbonden met de Amerikaanse voorloper van het internet.
Het world wide web zoals we dat nu kennen, bestond nog niet. Het systeem dat voor EUnet werd gebruikt om de individuele aangesloten computers te kunnen identificeren, kende maximaal zeven tekens en liep tegen haar grenzen aan.
In de Verenigde Staten bedacht men iets slims: een systeem met zogenoemde topleveldomeinen, zoals .com, .us, .be en .nl. De registratie van cwi.nl betekende dat het Nederlandse domein het eerste actieve landendomein ter wereld werd buiten de VS. SIDN beheert het nu 25 jaar.
Domain Name System
Vraag je Roelof Meijer naar wat zijn organisatie precies doet, dan noemt hij het ‘eigenlijk heel simpel’. SIDN beheert in feite een soort tabel, de zone file. In die tabel staan DNS-gegevens, DNS staat voor Domain Name System. Alles dat verbonden is met het internet, heeft een uniek IP-adres in cijfers. In de zone file van SIDN staat welk IP-adres in cijfers bij welke domeinnaam in letters hoort. Typ je www.volkskrant.nl in, dan ‘bekijkt’ software welk IP-adres bij die domeinnaam hoort en op welke server de gegevens opgeslagen staan die nodig zijn om de website van de Volkskrant te bezoeken. Die website bestaat deze week overigens ook 25 jaar.
Veel apps en diensten op smartphones gebruiken op de achtergrond domeinnamen. Die blijven namelijk hetzelfde. Als je van internetprovider wisselt, krijgen je apparaten een ander IP-adres (in cijfers dus), terwijl een domeinnaam altijd verbonden blijft aan een dienst of persoon.
Om te zorgen dat de tabel altijd werkt, staan er over de hele wereld kopieën van opgeslagen die via het internet bereikbaar zijn. De systemen van SIDN liggen vrijwel permanent onder vuur van met name ddos-aanvallen. Daarbij wordt vaak een verzoek om informatie gedaan, met als doel dat systemen het niet meer kunnen bijbenen en de boel dus plat komt te liggen.
Soms zijn die gericht op de eigenaar van een website, soms op de systemen van SIDN zelf. Nadat de Turkse minister Fatma Kaya in 2017 in Nederland werd tegengehouden op weg naar Rotterdam en het land had verlaten, volgde een aanval die te herleiden was tot een reeks Turkse IP-adressen. Het is overigens niet te zeggen of de Turkse overheid daarachter zat.
Verdedigingsmechanismen
Om te voorkomen dat door zoiets het internet in Nederland plat komt te liggen, zijn tal van verdedigingsmechanismen opgetrokken. ‘Maar zelfs al zouden de digitale ophaalbruggen rond Nederland omhooggaan om een aanval uit het buitenland te stoppen, dan nog blijven bestaande .nl-domeinnamen werken’, zegt Meijer. In de 35 jaar dat het domein bestaat, heeft het nog nooit stilgelegen.
In die 35 jaar is er natuurlijk heel veel internet bijgekomen. ‘We vierden in januari ons 25-jarig bestaan, en keken nog eens naar het jaarverslag van tien jaar geleden. Daarin schreven we toen met enige verbazing dat bijna de helft van de telefoons in Nederland al een smartphone is. Nu zit er al zoveel techniek in andere (draagbare) apparaten, dat ik denk ik dat we over tien jaar zeggen: o ja, toen hadden we allemaal smartphones.’
De .nl-domeinen in het adresboek van SIDN zijn behoorlijk robuust gebleken, en hoewel niemand in de toekomst kan kijken, verwacht Meijer niet dat het domein snel verdwijnt. ‘We tikken natuurlijk niet meer allemaal een adres in de adresbalk van een browser om op een website te komen, maar je komt via zoekmachines en sociale media wel altijd op dat specifieke adres terecht. Vooral voor bedrijven en diensten is het hun online-identiteit.’
6,2 miljoen adressen met .nl
Vanaf 2003, toen particulieren ook domeinnamen konden aanvragen, groeide het aantal actieve .nl-adressen van 1 miljoen in 2003 naar 5 miljoen in 2012. Er zijn nu 6,2 miljoen .nl-domeinnamen geregistreerd. Zo’n 2 miljard keer per dag wordt een domein eindigend op .nl opgevraagd. Google.nl wordt daarvan het meest opgevraagd, gevolgd door Digid.nl, Marktplaats.nl, een sekssite, en al vrij snel webwinkels en de website van de NOS.
Per jaar haalt SIDN duizenden nepwebwinkels uit de lucht, websites die zich voordoen als iets legitiems maar waar bezoekers worden opgelicht. Als er sprake is van ‘onmiskenbaar onrechtmatig of strafbaar’ gedrag, kan SIDN besluiten een domeinnaam uit de lucht te halen. Er is een extern College voor Klachten en Beroep waar domeinnaamhouders in beroep kunnen gaan tegen zo’n beslissing. Daar kan ook bezwaar worden aangetekend als men van mening is dat een domeinnaam ‘in strijd met de openbare orde of goede zeden’ is; racistische termen bijvoorbeeld.
Naast .nl beheert SIDN ook de topleveldomeinen .politie, .amsterdam en .aw voor Aruba. Bang dat de Nederlandse adressen opraken hoeven we voorlopig niet te zijn: een domeinnaam kan uit maximaal 63 karakters bestaan. Inclusief cijfers en tussenstreepje kan op elke positie een van 37 karakters staan. ‘En taal heeft een groot voordeel’, zegt Roelof Meijer. ‘Je kunt behalve woorden of afkortingen ook webadressen maken van zinnen. Zoals vananaarbeter.nl bijvoorbeeld.’ Er bestaan inderdaad adressen van 63 tekens, zoals bijvoorbeeld klusbedrijf-constructiewerk-onderhoud-renovatie-keuken-badkamer.nl, en ditishetlangsteinternetadresvannederlandvaneuropaenheeldewereld.nl.